Het vinden en aanspreken van de talenten van kleuters, hoe doe je dat? Iemand die veel weet over dit onderwerp is Liesbet Stam-Gommans, adviseur bij Edux. Op 4 september nam zij de aanwezigen mee in de wereld van het jonge kind. In haar lezing zette ze uiteen vanuit welke perspectieven je naar jonge kinderen kunt kijken en wat dat betekent voor de manier waarop je signaleert en begeleidt.
Drie perspectieven
Hoe je naar een kleuter kijkt, hangt af van je perspectief. Liesbet onderscheidt in dit verband drie ‘brillen’ waarmee je kunt kijken:
- Bril 1: je kijkt naar de brede ontwikkelingsvoorsprong van het kind. Het kind kan bijvoorbeeld voorlopen in zijn taalontwikkeling, opvallend creatief zijn of een vergaand begrip van gebeurtenissen hebben. Deze bril vraagt veelal om bewijs voordat de begeleiding start en zet in op tijdig signaleren.
- Bril 2: je kijkt naar de specifieke talenten van het kind, bijvoorbeeld op motorisch, expressief, wiskundig/logisch, muzikaal of emotioneel gebied. Met deze bril wordt er vooral ingezet op de ontwikkeling van de specifieke competentie van het kind.
- Bril 3: je gaat ervan uit dat elk kind talenten heeft en kijkt vooral naar de match/mismatch tussen de ontwikkelingsbehoeften van het kind en het aanbod dat het kind krijgt. Bij deze bril wordt niet gekeken naar oorzaak en gevolg, maar naar interactie en vervolg. Kleine aanpassingen kunnen tot grote resultaten leiden.
Vijf profielen
Liesbet vervolgt haar haar lezing met een uitleg over vijf profielen van hoogbegaafde kleuters, die aansluiten bij bril 1 (gebaseerd op Betts & Neihart, in 2021 aangepast door Pol): de autonome kleuter, de succesvolle/aangepaste kleuter, de creatieve/uitdagende kleuter, de onderduikende kleuter en de kleuter in een weinig verrijkende omgeving. Per profiel legt ze uit welk gedrag erbij hoort, op welke signalen je alert kunt zijn en wat je als professional in je begeleiding kunt doen. Kortom, mooie handvatten en tips, waar alle aanwezigen weer mee verder kunnen op hun eigen school. Dit is een vorm van kennisdeling, die het leerteam begaafdheid en swv ZOUT graag zien!
Stimulerend signaleren
Liesbet wil in haar lezing een lans breken voor een stimulerende manier van signaleren. Zij legt uit: ‘Bij ‘gewoon’ signaleren kijk je of er iets opvalt. Zo ja, dan kun je daar vervolgens iets mee gaan doen. Bij stimulerend signaleren begin je eigenlijk andersom: je biedt een interessante, uitdagende opdracht aan en kijkt wie er ‘aangaan’. Door zo’n opdracht kun je dus bijvoorbeeld ook over stille, teruggetrokken hoogbegaafde kinderen geweldig veel informatie krijgen. Bij stimulerend signaleren zie je heel andere dingen dan je bij een gewone observatie zou zien.’ Bij het stimulerend signaleren hoort wat Liesbet betreft een rijke speelomgeving, waarin je doelgericht talenten/interesses aanspreekt en kinderen de gelegenheid biedt om ‘aan te gaan’. Stimulerend signaleren geeft zicht op de ontwikkelbehoeften van de leerling. Van daaruit kun je talenten gaan uitdiepen en versterken.
Achtergrondinformatie 4 september
Presentatie Stimulerend signaleren
Profielen van (hoog) begaafde peuters en kleuters
Kenniscentrum hoogbegaafdheid
Het kenniscentrum hoogbegaafdheid is een platform over onderwijs aan (hoog)begaafden. Het platform ondersteunt professionals in het primair en voortgezet onderwijs en het veld van experts eromheen. Bij het kenniscentrum kun je terecht voor informatie, een sociale kaart, expertgroepen, webinars en nog veel meer. De website is het bekijken waard.
